1. Συμβουλές υγείας

Τα αυτιά είναι πολύτιμα: Προσέξτε τα   

“Τα αυτιά χρειάζονται επίσης καθαρό φαγητό. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει ν' ακούμε μόνο ιερά λόγια και αναφορές που σχετίζονται με το Θείο. Ας ακούμε πάντα καλά και ευχάριστα πράγματα για τους άλλους. Με αυτόν τον τρόπο, πρέπει να προστατέψουμε τα αυτιά από το να μολυνθούν ακούγοντας κακά πράγματα. Μόνο έτσι μπορούμε να διασφαλίσουμε την κατανάλωση satvic τροφής από τα αυτιά”…Σάτυα Σάι Μπάμπα¹

“Είθε τα αυτιά μου να είναι υγιή για να ακούω θεϊκούς ήχους… Είθε να ακούω άφθονα με τα αυτιά μου ώστε έτσι να μπορώ να μάθω.” (Βεδική προσευχή)²

1. Μάθετε τ’ αυτιά σας

1.1 Τα αυτιά είναι ισχυρά και ευαίσθητα: Υπολογίζουν τον τόνο, την ένταση, την κατεύθυνση του ήχου και τις αποχρώσεις της συναισθηματικής προσωδίας . Ακόμα και πριν από τη γέννηση, τα βρέφη ανταποκρίνονται στον ήχο. Τα αυτιά μπορούν να πιάσουν ήχο στον ύπνο, αυτοκαθαρίζονται (μέσω του κεριού του αυτιού), μεταδίδουν σήματα γεύσης στον εγκέφαλο (το νεύρο του προσώπου για γεύση διατρέχει το μεσαίο αυτί) και βοηθούν στη διατήρηση της ισορροπίας του σώματος.^3-6

Το εξωτερικό αυτί σε σχήμα χοάνης (pinna) είναι ο δέκτης ήχου που ταξιδεύει κάτω από το ακουστικό κανάλι στο τύμπανο (τυμπανική μεμβράνη) και το δονεί. Στηριζόμενα σε αυτό είναι τρία μικροσκοπικά ευαίσθητα οστά (οστάρια) που λειτουργούν σαν ενισχυτές. Ο ευσταχιανός σωλήνας συνδέει το μεσαίο αυτί που είναι γεμάτο αέρο με το πίσω μέρος του λαιμού, εξισώνει την πίεση και αποστραγγίζει τη βλέννα. Ένας σπειροειδής σωλήνας (κοχλίας) στο εσωτερικό αυτί, με τη βοήθεια τριών ημικυκλικών καναλιών γεμάτων με ρευστά (λαβύρινθος), μεταδίδει τα ηχητικά κύματα και τις πληροφορίες σχετικά με την ισορροπία και τη θέση στον εγκέφαλο.⁶

1.2 Φυσιολογικό εύρος ακοής: Ένα υγιές ανθρώπινο αυτί μπορεί ν’ ακούσει ένα ευρύ φάσμα συχνοτήτων από πολύ χαμηλά 20 Hz (χαμηλότερο πεντάλ σε  πνευστό όργανο) έως πολύ υψηλά 20 kHz (η ικανότητα ακρόασης των ανώτερων συχνοτήτων αρχίζει να φθίνει με την ηλικία). Η ακοή μας είναι πιο ευαίσθητη στους ήχους που κυμαίνονται από 1,5 έως 5,0 kHz, το εύρος συχνοτήτων των περισσότερων ανθρώπινων λόγων. Αυτό σημαίνει ότι ο ήχος σε αυτό το εύρος γίνεται πιο αισθητός απ' αυτόν στα 0,5 kHz ή 10 kHz.^3,7-9

1.3 Ασφαλή και μη ασφαλή επίπεδα ντεσιμπέλ (dB): Το κανονικό εύρος ακουστικής ακρόασης είναι από 0 έως 180 dB. Ένας ήχος είναι επιβλαβής εάν πονάει στ’ αυτιά ή προκαλεί κουδούνισμα. Μερικοί ασφαλείς ήχοι είναι - η φυσιολογική αναπνοή (10 dB), το τιτίβισμα και το θρόισμα των φύλλων, ο χτύπος του ρολογιού (20 dB), ο απαλός ψίθυρος (30 dB), το βουητό του ψυγείου (40 dB), οι κανονικές συνομιλίες (60 dB) και το πλυντήριο ρούχων (70 dB). Ανεπιθύμητες είναι - η βαριά κυκλοφορία στην πόλη (80-85 dB μέσα στο αυτοκίνητο), τα ηλεκτρικά εργαλεία, τα σεσουάρ  (90dB), οι κόρνες, οι αθλητικές εκδηλώσεις, (100-110 dB), η σειρήνα του ασθενοφόρου (120-130 dB), η ζωντανή ροκ μουσική (130 dB), η απογείωση αεροπλάνων, οι κροτίδες (130-160 dB) και η εκτόξευση πυραύλων (180 dB). Πάνω από 85 dB θεωρείται επιβλαβές, η συνεχής έκθεση μεταξύ 80-90 dB για χρόνια ή 90 dB για μια ώρα μπορεί επίσης να προκαλέσει ζημιά. Η έκθεση πάνω από 110 dB για λιγότερο από ένα λεπτό ή πάνω από 130 dB για λιγότερο από ένα δευτερόλεπτο, αρκεί για να προκαλέσει ανεπανόρθωτη ζημιά.^{3, 8-12}

2. Διαταραχές του αυτιού 

2.1 Απώλεια ακοής: Εκτός από την απώλεια ακοής που σχετίζεται με την ηλικία (πρεσβυακουσία), μία από τις πιο συχνές αιτίες είναι η απόφραξη στο εξωτερικό κανάλι του αυτιού λόγω συσσώρευσης κεριού (κυψελίδα), αιματώματος ή ξένου σώματος και αυτό γενικά είναι ιάσιμο.¹² Άλλες αιτίες μπορεί να είναι ακουστικό τραύμα, βαρότραυμα (αλλαγές πίεσης του αέρα) που είναι συχνές στους δύτες, τραυματισμός στο κεφάλι, λοίμωξη του αυτιού, εκ γενετής, νόσος του Μενιέρ, όγκος στο ακουστικό νεύρο, χρόνιες ασθένειες ή φάρμακα.^10,12

Μερικοί δείκτες για την έναρξη της απώλειας ακοής είναι: δυσκολία στην ακρόαση μέσω τηλεφώνου, ζόρισμα προκειμένου κάποιος να κατανοήσει τις συνομιλίες ή να ζητά κάποιος από τους άλλους να επαναλάβουν αυτά που λένε, δυσκολία στην ακοή σε θορυβώδες περιβάλλον ή ανάγκη να αυξηθεί η ένταση της τηλεόρασης ή να αισθάνεται κάποιος εύκολα κουρασμένος (θεωρείται ότι οφείλεται στην ηλικία αλλά μπορεί να οφείλεται σε προβλήματα ακοής). Εάν ένα παιδί δεν ανταποκρίνεται στον ήχο, έχει καθυστερήσει την ανάπτυξη του λόγου, σκοντάφτει πολύ ή δυσκολεύεται να δώσει προσοχή στο σχολείο, μπορεί να οφείλεται σε απώλεια ακοής.^13-14 

Η έρευνα αποκαλύπτει ότι τα δεξιά και τα αριστερά αυτιά χειρίζονται τον ήχο διαφορετικά. Το δεξί ανταποκρίνεται περισσότερο στην ομιλία και τη λογική που επεξεργάζονται στο αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου. Το αριστερό αυτί είναι πιο συντονισμένο με τη μουσική, το συναίσθημα και τη διαίσθηση που επεξεργάζονται στο δεξί ημισφαίριο. Έτσι, όσοι έχουν μεγαλύτερη απώλεια ακοής στο αριστερό αυτί μπορεί να έχουν προβλήματα στην κατανόηση των συναισθηματικών προβλημάτων και εκείνοι με απώλεια ακοής στο δεξί αυτί μπορεί να χάσουν μέρος της ικανότητάς τους να ταξινομούν πράγματα.¹⁵

2.2 Νόσος του Μενιέρ: Είναι μια διαταραχή του εσωτερικού αυτιού που συνήθως ξεκινά με ένα αίσθημα πίεσης ή συμφόρησης στο αυτί. Αυτό ακολουθείται από εμβοές (ένας ήχος κουδουνίσματος όπως ο συριγμός, ο βρυχηθμός, ο παλμός, το φύσημα, το τιτίβισμα, το σφύριγμα ή το κλικ),  κυμαινόμενη απώλεια ακοής και ίλιγγος (ξαφνικά ζαλάδα, περιστροφή - σαν μια οριζόντια αίσθηση στροβιλίσματος, ή σπρώξιμο από ένα αόρατο χέρι). Μερικοί άνθρωποι μπορεί να χάσουν την ισορροπία τους και να πέσουν και μπορεί επίσης να έχουν ναυτία, έμετο και οξεία μείωση της ακοής. Καθώς η ασθένεια εξελίσσεται, η εμβοή και η απώλεια ακοής μπορεί να αυξηθούν. Σε μεταγενέστερα στάδια, η ανισορροπία μπορεί να χειροτερέψει. Αν και δεν είναι θανατηφόρα, αυτή η ασθένεια μπορεί να αποδυναμώσει κάποιον. Η υποκείμενη αιτία είναι άγνωστη αλλά γενικά αποδίδεται σε ημικρανία, ιογενείς λοιμώξεις του εσωτερικού αυτιού, τραυματισμό στο κεφάλι, κληρονομική προδιάθεση ή αλλεργία.

Το Περιλεμφικό συρίγγιο, μερικές φορές εσφαλμένα, περνιέται για τη νόσο του Μενιέρ, είναι μια σπάνια κατάσταση που προκαλείται από την εκροή υγρού από το έσω αυτί στο μέσο αυτί (που περιέχει αέρα).^16-20

3. Λοιμώξεις του αυτιού

3.1 Δυσλειτουργία της ευσταχιανής σάλπιγγας: Αυτός ο σωλήνας διογκώνεται ή φράσσεται, γενικά λόγω κρυολογήματος, γρίπης, λοίμωξης ή από αλλεργίες και συσσωρεύεται υγρό στο μέσο αυτί. Αυτό οδηγεί σε αίσθημα κορεσμού στο αυτί, πνιχτό ήχο, πόνο, πυρετό κ.λπ. Ασκήσεις όπως η κατάποση, το μάσημα, το χασμουρητό ή η βαθιά αναπνοή βοηθούν ν' ανοίξει ο σωλήνας. Κανονικά διευθετείται χωρίς καμία θεραπεία. Σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να προκαλέσει λοίμωξη στο μέσο αυτί. Καθώς η ευσταχιανή σάλπιγγα είναι κοντή, στενή και οριζόντια στην παιδική ηλικία και μεγαλώνει με την ηλικία, η λοίμωξη του αυτιού είναι συχνή σε μικρά παιδιά αλλά εξαφανίζεται γρήγορα. Η μόλυνση στο αυτί των ενηλίκων μπορεί να υποδηλώνει προβλήματα υγείας!^21,22

3.2 Λοιμώξεις εξωτερικού, μέσου και εσωτερικού αυτιού^22-30

a. εξωτερική ωτίτιδα (αυτί του κολυμβητή): Συνήθως μια βακτηριακή λοίμωξη του εξωτερικού σωλήνα του αυτιού, προκαλείται από ξηρό δέρμα ή έκζεμα, ξύσιμο, υπερβολική χρήση δακτύλου ή μπατονέτες για τον καθαρισμό του αυτιού ή υπερβολική έκθεση στο νερό ή νερό που παγιδεύεται στο αυτί. Τυπικά συμπτώματα είναι η φαγούρα, η ευαισθησία, η ερυθρότητα, το πρήξιμο, ο ήπιος πυρετός και ο πόνος. Μερικές φορές μολυσμένο πύον από το μέσο αυτί μπορεί να στραγγίσει μέσα στο αυτί μέσω μιας τρύπας στο τύμπανο. Σπάνια, η λοίμωξη μπορεί να οφείλεται σε μύκητα ή ιό.^22,23,24

Λοιμώδης μυριγγίτιδα: ως επί το πλείστον βακτηριακή, είναι μια φλεγμονή του τυμπάνου με συμπτώματα μικρών φουσκαλών και έντονο πόνο.²⁵

b. οξεία μέση ωτίτιδα: Το μέσο αυτί φλεγμένει ή μολύνεται λόγω ιών ή βακτηριδίων και το υγρό παγιδεύεται πίσω από το τύμπανο. Κανονικά, η λοίμωξη προκύπτει από αναπνευστικό πρόβλημα. Μετά από οξεία μέση ωτίτιδα στα παιδιά, το υγρό συσσωρεύεται στο μεσαίο αυτί, αναστέλλοντας τη δόνηση του τυμπάνου και την επακόλουθη μετάδοση του ήχου στο έσω αυτί. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν πόνο στο αυτί, ερυθρότητα ή πρήξιμο στο αυτί, πονοκέφαλο, πυρετό, επίμονη αίσθηση πίεσης μέσα στο αυτί και απώλεια ακοής. Εάν υπάρχει έκριμμα  με φλεγμονή (ωτόρροια), μπορεί να είναι διαυγές, γεμάτο πύον ή ματωμένο. Σε περίπτωση υπερβολικής συσσώρευσης φλέγματος ή βλέννας, συνήθως στους ρινικούς κόλπους και μερικές φορές στ' αυτιά και το λαιμό, είναι «καταρροή μέσου αυτιού» Εάν το οστό πίσω από το αυτί μολυνθεί και διογκωθεί είναι  “μαστοειδίτιδα”.^26-28

c. Λοιμώξεις του έσω αυτιού: Αιθουσαία νευρωνίτιδα (φλεγμονή του αιθουσαίου νεύρου του έσω αυτιού), που προκαλείται κυρίως από ιογενή λοίμωξη, ξεκινά με ξαφνικό και δραματικό ίλιγγο. Άλλα εμφανή συμπτώματα είναι ζάλη, ναυτία και έμετος. Η λαβυρινθίτιδα (φλεγμονή τόσο του αιθουσαίου όσο και του κοχλιακού νεύρου) μπορεί να προκληθεί είτε από ιό είτε από βακτήρια και έχει επιπλέον συμπτώματα πόνου στο αυτί, εμβοές και απώλεια ακοής.

Ο έρπης ζωστήρας του αυτιού είναι μια ιογενής λοίμωξη του κοχλιακού νεύρου με συμπτώματα πόνου, ιλίγγου και φουσκαλών στο αυτί, το πρόσωπο και το λαιμό. ^24,25,29,30

Οι λοιμώξεις του έξω και του μέσου είναι πιο ήπιες και διαρκούν 1-2 εβδομάδες, σε σύγκριση με αυτές του έσω αυτιού που μπορούν να διαρκέσουν περισσότερο.²⁹ Τα συμπτώματα μπορεί να επιδεινωθούν λόγω αλλαγών στο κλίμα ή το υψόμετρο.²⁹

4. Τραύμα στο αυτί / βλάβη:

4.1 Μικρόβιο στο αυτί! Ένα έντομο μπορεί να σέρνεται όταν ένα άτομο κοιμάται ή να πετάει προς το αυτί, εάν είμαστε έξω. Μπορεί να πεθάνει αμέσως ή να κινηθεί ή να βουίζει, ακόμη και να δαγκώσει ή να τσιμπήσει. Τα παιδιά μπορεί να μην το συνειδητοποιούν, έτσι μπορεί να τρίβουν ή να ξύνουν τ' αυτιά τους και να κλαίνε απ' τον πόνο. Τραβήξτε ήρεμα το αυτί, γείρετε και κουνήστε το κεφάλι για να απομακρυνθεί. Ρίξτε μια μικρή ποσότητα χλιαρού λαδιού στο αυτί για να πνιγεί το έντομο και στη συνέχεια ξεπλύνετε με ζεστό νερό. 

Προσοχή: Ποτέ μην χτυπάτε το αυτί ή βάζετε οποιοδήποτε αντικείμενο ή μπατονέτα καθώς μπορεί να σπρώξει το έντομο και να βλάψει το τύμπανο. Εάν το έντομο δεν βγαίνει ή υπάρχει ιστορικό λοίμωξης του αυτιού, συμβουλευτείτε έναν γιατρό.

Πρόληψη: Χρησιμοποιήστε ωτοασπίδες ή αποστειρωμένο βαμβάκι ενώ κοιμάστε, κάνετε πεζοπορία ή κάμπινγκ στην εξοχή ή στα βουνά. Η χρήση εντομοαπωθητικού θα μειώσει τον κίνδυνο. ^31,32,35

4.2 Τύμπανο, ρήξη/διάτρηση: Η λοίμωξη του αυτιού, το ακουστικό τραύμα, το βαρότραυμα, ο τραυματισμός στο κεφάλι, ένα χτύπημα ή ένα χαστούκι ή η εισαγωγή αντικειμένου ή νυχιού μπορεί να προκαλέσει σκίσιμο ή ρήξη, ιδιαίτερα στα παιδιά, καθώς τα τύμπανα τους είναι ευαίσθητα. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αιμορραγία, πόνο, εμβοές, προβλήματα ακοής, κώφωση ή προβλήματα ισορροπίας. Συχνά, ένα διάτρητο τύμπανο αυτοθεραπεύεται αλλά μερικές φορές μπορεί να προκαλέσει επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις που απαιτούν θεραπεία. ^30,32,33-35

4.3 Πρώτες βοήθειες σε περίπτωση τραυματισμού και αιμορραγίας από το αυτί: Επιδέστε ένα καθαρό επίθεμα σε ολόκληρο το αυτί και αφήστε τον ασθενή να ξαπλώσει προς αυτή την πλευρά έως ότου η ιατρική βοήθεια να το αντιμετωπίσει. Μπορεί να εφαρμόσει κρύες κομπρέσες πάνω από τον επίδεσμο. ^30,35

4.4 Τι δεν πρέπει σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης στο αυτί: Μην εμποδίζετε το έκκριμα που προέρχεται από το αυτί και μην καθαρίζετε το εσωτερικό. Μην βάζετε υγρό στο αυτί (εκτός αν υπάρχει  έντομο στο αυτί ή για να μαλακώσετε το κερί του αυτιού). Μην προσπαθήσετε να αφαιρέσετε οποιοδήποτε αντικείμενο από μέσα με οποιοδήποτε εργαλείο. ^30,35

5. Συμβουλές για τη φροντίδα του αυτιού ^12,30,34-51

• Σταματήστε να χρησιμοποιείτε μπατονέτες ή δάχτυλα για να καθαρίσετε τ' αυτιά (αυτό θα μειώσει το κερί του αυτιού), αντ' αυτού σκουπίζετε το εξωτερικό αυτί με ένα πανί ή χαρτομάντιλο. Κρατάτε τ' αυτιά στεγνά. ^30,35,36,37
• Αφήστε το κερί του αυτιού.³⁸ Το κερί που παράγεται στο κανάλι του αυτιού λιπαίνει και προστατεύει το αυτί από βρομιά και μόλυνση και βγαίνει φυσικά. Το μάσημα βοηθά σ’ αυτήν τη διαδικασία. Εάν συσσωρευτεί, βάλτε 2-3 σταγόνες ελαιόλαδο ή συνταγογραφούμενες σταγόνες για να το μαλακώσετε και γενικά, θα φύγει. ^30,38
• Αποφύγετε την έκθεση σε δυνατούς θορύβους και χρησιμοποιήστε ωτοασπίδες. Η έρευνα αποκαλύπτει ότι τα αυτιά χρειάζονται 16 ώρες ησυχίας για ν' ανακάμψουν μετά από μια δυνατή νύχτα έξω! Τ' αυτιά δεν μπορούν ποτέ να συνηθίσουν στο θόρυβο. Σιωπηλά και σταδιακά θα προκληθεί ζημιά! Μόλις τα αισθητήρια κύτταρα, που ονομάζονται τριχοκύτταρα, στον κοχλία καταστρέφονται, δεν αναγεννιούνται.^34-37
• Κατά τη διάρκεια αεροπορικών ταξιδιών, καταπίνετε και χασμουρηθείτε συχνά κατά την απογείωση και την προσγείωση για εξισορρόπηση της πίεσης του αέρα στ' αυτιά. ^30,34,35,37
• Δοκιμάστε γνωστές οικιακές θεραπείες για πόνο και πρήξιμο, π.χ. ζεστή ή κρύα συμπίεση πάνω στα αυτιά ή ζεστό λάδι, το οποίο έχει εμποτιστεί με θρυμματισμένο σκόρδο, εφαρμόζεται στο κανάλι του αυτιού.³⁹
• Πίνετε απλό τσάι τζίντζερ για τη ζαλάδα.⁴⁰
• Ακολουθήστε έναν υγιεινό τρόπο ζωής με μια ισορροπημένη διατροφή, τακτικούς περιπάτους, άσκηση, γιόγκα, διαλογισμό και επαρκή ξεκούραση για χαλάρωση, βελτίωση της ακοής και αντιμετώπιση του ιλίγγου.^41-50
• Μειώστε την πρόσληψη αλατιού. ^49,50
• Κάντε τακτικούς ελέγχους. Μην παραμελείτε τα προειδοποιητικά σημάδια και μην διστάζετε ποτέ να ζητήσετε ιατρική βοήθεια (η απώλεια ακοής που δεν αντιμετωπίζεται μπορεί να επηρεάσει τη γνώση, την υγεία και την ψυχική ευεξία).^37,46
• Η Σάι Δονητική έχει βοηθήσει σε πολλές περιπτώσεις διαταραχών του αυτιού, όπως εμβοές και ιλίγγους, απώλεια ακοής, ωταλγίες και λοιμώξεις.^51.

Αναφορές και Σύνδεσμοι:

1. Sathya Sai Speaks, Summer Showers Divine Discourse May-June 1990, Indian Culture and Spirituality, Sanctify the body, chapter 2, page 8: http://www.sssbpt.info/summershowers/ss1990/ss1990.pdf
2. Shanti mantra (“Bhadram karnebhih”) and Taittiriya Upanishad, Shikshavalli, verse11
3. Ears are powerful: https://courses.lumenlearning.com/physics/chapter/17-6-hearing/
4. Nerve for taste runs through middle ear: https://en.wikipedia.org/wiki/Chorda_tympani
5. Facts on ears! http://www.fun-facts.org.uk/human_body/ears.htm; https://www.neilsperlingmd.com/blog/2016/09/interesting-facts-about-the-human-ear/
6. https://www.webmd.com/cold-and-flu/ear-infection/picture-of-the-ear#1
7. Taber’s Cyclopedic Medical Dictionary, edition 20, page 656,938
8. Hearing range: www.nhc.com.au/blog/human-hearing-range
9. https://global.widex.com/en/blog/human-hearing-range-what-can-you-hear
10. Noise levels and hearing loss: https://www.cdc.gov/nceh/hearing_loss/what_noises_cause_hearing_loss.html
11. Noise levels: https://pulsarinstruments.com/en/post/decibel-chart-noise-level
12. Causes for hearing loss: https://www.emedicinehealth.com/hearing_loss/article_em.htm#what_causes_hearing_loss; https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/14428-ear-wax-buildup--blockage
13. Indicators of hearing loss: https://www.hear-the-world.com/en/knowledge/hearing-loss/hearing-loss-in-children-guide-for-parents/indicators-for-hearing-loss
14. https://www.nhs.uk/conditions/hearing-loss/symptoms/
15. Hearing process: https://www.healthyhearing.com/report/52549-Five-things-you-may-not-know-about-your-hearing
16. Meniere’s disease: https://www.dizziness-and-balance.com/disorders/menieres/menieres.html
17. Stages in Meniere’s disease: https://www.healthyhearing.com/help/tinnitus/menieres-disease
18. Tinnitus: www.asha.org/public/hearing/Tinnitus/
19. Meniere’s drop attacks: https://www.nidcd.nih.gov/health/menieres-disease
20. Perilymphatic fistula: https://www.healthline.com/health/perilymph-fistula
21. Eustachian tube dysfunction: https://familydoctor.org/condition/eustachian-tube-dysfunction/
22. Ear infections: https://www.healthline.com/health/ear-infection-adults#causes
23. Outer ear infections: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/swimmers-ear/symptoms-causes/syc-20351682; https://kidshealth.org/en/parents/swimmer-ear.html
24. Outer, middle & inner ear infections: https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/conditionsandtreatments/ear-infections
25. Middle ear infections: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/ear-infections/symptoms-causes/syc-20351616
26. Otorrhoa: Taber’s Cyclopedic Medical Dictionary, edition 20, page 1551
27. Middle ear catarrh: https://www.entuk.org/catarrh
28. Inner ear infections: https://www.medicinenet.com/inner_ear_infection/article.htm
29. Vestibular neuritis & Labyrinthitis: https://www.healthline.com/health/vestibular-neuritis
30. All ear disorders: https://www.firstaidforlife.org.uk/ear-problems/
31. Bug in the ear! https://www.medicalnewstoday.com/articles/322064#prevention
32. Ear trauma: https://www.healthline.com/health/bug-in-ear
33. Eardrum rupture: https://www.healthline.com/health/ruptured-eardrum#symptoms
34. Ear injuries: https://kidshealth.org/en/parents/ear-injuries.html
35. First aid & List of Don’ts: https://medlineplus.gov/ency/article/000052.htm
36. Precautions: https://www.earq.com/hearing-health/articles/9-ways-to-protect-your-ears
37. Ear care: https://my.clevelandclinic.org/health/articles/13076-ear-care-tips
38. Leave earwax alone: https://www.health.harvard.edu/blog/3-reasons-to-leave-earwax-alone-2017051711718
39. Home remedies: https://www.healthline.com/health/11-effective-earache-remedies
40. Home remedy for dizziness: https://homeremedyshop.com/20-tested-home-remedies-for-dizziness/
41. Exercises for balance: https://www.dizziness-and-balance.com/disorders/bppv/home/home-pc.html
42. Exercises for vertigo: https://www.healthline.com/health/exercises-for-vertigo
43. https://www.hopkinsmedicine.org/health/treatment-tests-and-therapies/home-epley-maneuver
44. Simple home exercises: https://www.neuroequilibrium.in/vertigo-exercises-and-home-remedies/
45. Gentle Yoga for better hearing: https://www.captel.com/2018/12/gentle-yoga-exercises-to-promote-better-hearing-infographic/
46. Improve hearing: https://www.audicus.com/5-activities-to-improve-your-hearing/
47. Nutrition for better hearing: https://campaignforbetterhearing.ca/2016/03/five-foods-to-boost-your-hearing-health/
48. https://www.hearinghealthassoc.com/hearing-health-associates-va-blog/2017/3/15/nutrition-and-hearing-top-foods-to-consume-and-avoid
49. https://hearinghealthfoundation.org/blogs/how-nutrition-affects-our-hearing
50. https://www.hearingwellnessctr.com/nutrition/
51. Sai Vibrionics Newsletters: https://vibrionics.org; cases related to ears at https://www.news.vibrionics.org/en/subjects/5

2. Εμπνευσμένα ανέκδοτα